ГЕРАДОТАВЫ НЕЎРЫ 

АРХЕАЛОГІЯ (ангел. archaeology), вывучэнне мінулага на аснове матэрыяльных рэштак дзейнасці чалавека, г.зн. тэхніка апрацоўкі атрыманай такім чынам інфармацыі і пераўтварэння яе для вывучэння ў рамках першабытнай гісторыі (гл. Дагістарычны перыяд), а пры наяўнасці таксама пісьмовых крыніц - і старажытнай гісторыі (гл. Пратагістарычны перыяд).

Методыка А. змяняецца ў залежнасці ад перыяду, што прывяло да з'яўлення спецыялізацыі па прадметах, напрыклад класічная, сярэднявечная, індустрыяльная А. і г.д.

АРХЕАЛАГІЧНАЯ КУЛЬТУРА - сукупнасць матэрыяльных помнікаў, якія ставяцца да адной тэрыторыі і эпохі і маюць агульныя рысы.

Звычайна археалагічную культуру завуць па якой-небудзь характэрнай прыкмеце, якой яна адрозніваецца ад іншых: па форме ці арнаменту керамікі і ўпрыгожванняў (напрыклад, лейкападобных кубкаў культура), абраду пахавання (напрыклад, катакомбная культура) і г. д. ці па той мясцовасці, дзе былі ўпершыню знойдзены найболей тыповыя помнікі дадзенай культуры (напрыклад, днепра-данецкая культура).

У археалогіі паняццю культура надаюць значэнне, якое некалькі адрозніваецца ад агульнапрынятага і прынятага ў іншых навуковых дысцыплінах. Падобныя матэрыяльныя помнікі, якімі характарызуецца археалагічная культура, не абавязкова прыналежаць адзінаму грамадству, а розны набор матэрыяльных помнікаў - розным супольнасцям людзей.

У сувязі з гэтым некаторыя археолагі адмаўляюцца ад самога тэрміна "археалагічная культура", аддаючы перавагу яму тэрмін "тэхналагічны комплекс" ці "тэхнакомплекс", каб не змешваць археалагічную культуру з аналагічным тэрмінам сацыялогіі.

Калі археолагі выкарыстоўваюць тэрмін "культура", яны мяркуюць, што іх знаходкі сведчаць пра вызначаны лад жыцця людзей, якія пакінулі тыя ці іншыя помнікі мінулага. Калі гаворка ідзе пра аднатыпныя прылады працы ці іншых артэфактах, выкарыстоўваецца таксама тэрмін "індустрыя".

Тэрмін "археалагічная культура" з'яўляецца асноўным пры апісанні дагістарычнай эпохі, пра якую няма пісьмовых крыніц.

Механізмы распаўсюду археалагічнай культуры могуць быць рознымі. Тэорыя дыффузіянізма разглядае, напрыклад, такія варыянты, як рассяленне носьбітаў культуры ці перадача тэхналогіі пры гандлі.

Часам пры раскопках у адным і тым жа месцы знаходзяць прыкметы, характэрныя для розных культур, што можа азначаць сутыкненне ці суіснаванне іх носьбітаў, а можа - эвалюцыю адной культуры ў другую.

Прыблізнае распаўсюджванне Культуры баявых сякер і суседніх культур у III тысячагоддзі да н.э.