ДАГІСТАРЫЧНЫ ЕГІПЕТ
Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі
Дагістарычны перыяд – гэта перыяд у гісторыі Егіпту, які пачынаецца з дагістарычных часоў і сканчаецца к. 3100 г. да н. э., утварэннем адзінай дзяржавы і ўсталяваннем улады I дынастыі.
Верхні палеаліт прадстаўлены ў Егіпце Атэрыйскай (к. 40000 гадоў назад) і Хармусанскай культурамі (паміж 40000 і 30000 - к. 18000 гадоў назад).
У перыяд мезаліту вядомы культуры Халфан (18000 - 15000 да н. э., адна стаянка датуецца не пазней 24000 да н. э.), Каданская, Себіль, Мушабыйская і Харыф.
Ад часу з 9000 па 6000 да н. э. не захавалася амаль ніякіх помнікаў.
Неаліт адзначаны ў Ніжнім Егіпце існаваннем культур Фаюм А (яе носьбіты, верагодна, прыбылі з краін Урадлівага паўмесяца, несучы з сабою дасягненні Неалітычнай рэвалюцыі), Мерымдэ (5000-4200 да н. э.), Эль-Амары (V тыс. да н. э.), Маадзі-Бута (4000-3400 да н. э.),.
Верхнеегіпецкі неаліт прадстаўлены Тасійскай, Бадарыйскай, Амрацкай (Накада I), Герцейскай (Накада II) і Семайнійскай (Накада III) культурамі.
Да трэцяга тысячагоддзя ставіцца так званы Дадынастычны перыяд.
Храналогія
- к. 8000 - 4000 да н. э. Сахару, якая ў той час была вільготнай раўнінай з саванавай расліннасцю і дастатковым абрашэннем (перыяд неалітычнага субплювіала), засяляюць плямёны жывёлагадоўцаў, якія стварылі наскальныя малюнкі ў Тасілі. Нашчадкамі іх становяцца гараманты (апісаныя Герадотам), берберы і туарэгі. Пустэльняй Сахара становіцца ў выніку наступу больш сухога і халоднага субарктычнага клімату пасля 3500 да н. э.
- к. 7000 да н. э. Асновы аседлага арашальнага земляробства пранікаюць у дэльту Нілу, даўшы пачатак развіццю егіпецкай культуры (Егіпет, па Герадоту, - "дарунак Нілу").
- к. 5000 - 3600 да н. э. Першы дадынастычны перыяд у Егіпце (ст.-егіпецкая саманазва Та-Кемет = "чорны"). Узнікаюць Файюмская, Бадарыйская, Тасійская і Амрацкая (Накада I) культуры. Пачатак раскладання родаплемянных адносін. У даліне Нілу паступова развіваецца ірыгацыйнае земляробства. Егіпцяне асвойваюць ганчарную справу і ткацтва, крыху пазней - апрацоўку медзі і іншых металаў.
- к. 5000 да н. э. У Егіпце ўпершыню прыручана лівійская буланая котка, стаўшая пасля святой жывёлай сонечнай багіні Баст (Бастэт).
- к. 5000 да н. э. Створаны першы вядомы нам малюнак ветразя (Нубійская пустэльня на поўдні Егіпту).
- 4241 да н. э. Пачатак цыклу зоркі Сотыс (Сірыус) - Уводзіны 365-дзённага календара.
- к. 4000 да н. э. Пачатак меднага веку ў Егіпце.
- к. 3600 - 3120 да н. э. Другі даданастычны перыяд у Егіпце. Культура Герзе (Накада II). Склалася маёмасная дыферэнцыяцыя. Узнікненне номавых дзяржаў.
- 3600 да н. э. - 3400 н. э. Развіццё старажытнаегіпецкай цывілізацыі ў даліне Нілу як адказ на наступ пяскоў Сахары.
- к. 3300-3150 да н. э. Нулявая дынастыя: стварэнне ў Егіпце (магчыма, пад уплывам імпульсу з Месапатаміі) на аснове номаў Верхняга (галоўныя цэнтры Абідос і Іераканполь) і Ніжняга (сталіца Бута) царстваў. З'яўленне егіпецкай іерагліфічнай пісьменнасці (паводле легенды, падоранай людзям богам Тотам), расшыфраванай французам Жанам Франсуа Шампольёнам (1790-1832) пасля 23 снежня 1821 на аснове Разетцкага каменя (196 да н. э.).
- к. 3300 - 2900 да н. э. Пачатак бронзавага веку ў Егіпце.
- к. 3200 да н. э. Егіпцяне вызначаюць працягласць года ў 365 дзён па паводках Нілу і ўзыходу Сірыуса.
- к. 3150 да н. э. Пачатак барацьбы паміж Верхнім і Ніжнім царствамі за гегемонію ў даліне Нілу.
Крыніцы 1. Сайт «Prehistoric and Predynastic Egypt», автор Andie Byrnes. 2. Pierre M. Vermeersch. Palaeolithic living sites in upper and middle Egypt. — Tabl 14.1. 3. 1 2 3 4 5 6 7 8 Encyclopedia of Archaeology of Ancient Egypt. Edited by Kathryn A. Bard. «Routledge». 4. 1 2 Encyclopedia of Archaeology. «Elsevier Inc.» 5. 1 2 3 4 Lawrence Barham, Peter Mitchell. The First Africans: African Archaeology from the Earliest Tool Makers to Most Recenr Foragers. (Cambridge World Archaeology). 6. Согласно Lawrence Barham, Peter Mitchell. The First Africans: African Archaeology from the Earliest Tool Makers to Most Recenr Foragers. (Cambridge World Archaeology). — P. 266, другой вариант датировки: 35/33 000, согласно Вишняцкому Л. Б. Культурная динамика в середине позднего плейстоцена и переход к верхнему палеолиту. — С. 16. 7. Африка: Энциклопедический справочник. — Т. 2 8. История первобытного общества. «Наука». — Т. 2. 9. Butzer K.W. Pleistocene History of the Nile Valley in Egypt and Lower Nubia. — P. 253—280. http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%95%D0%B3%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D1%82