ГЕРАДОТАВЫ НЕЎРЫ 

ГАПЛАГРУПА N (MTDNA)

У папуляцыйнай генетыцы чалавека гаплагрупай N завуць адну з гаплагруп, выяўленых пры аналізе паслядоўнасці мітахандрыяльнай ДНК (mtDNA). Гэтая незвычайна шырока распаўсюджаная гаплагрупа, яе носьбіты жывуць на некалькіх кантынентах, таму яе завуць макра-гаплагрупай. Тым не менш, макрагрупа N сама ўяўляе сабой адну з галін гаплагрупы L3, ад якой яна аддзялілася ў заходняй частцы Азіі 50 - 80 тыс. гадоў назад. Продкавая гаплагрупа L3 у сваю чаргу адбываецца ад нашчадкаў гіпатэтычнай мітахандрыяльнай Евы з Афрыкі. Ад гаплагрупы N адбываюцца амаль усе гаплагрупы Еўропы, Акіяніі, а таксама носьбітаў індзейскіх і шматлікіх азіяцкіх моў. Яна ўтварылася ў заходняй частцы Азіі прыблізна ў той жа час, калі і іншая шырока распаўсюджаная макрагрупа М. Абедзве ў невялікай колькасці сустракаюцца ў раёне Афрыканскага Рога, куды былі прыўнесеныя ў выніку зваротнай міграцыі іх носьбіты каля 30 тыс. гадоў назад.

Ад макрагрупы N адбываюцца іншыя шырока распаўсюджаныя макрагрупы: A, N1, R, I, S, W, X, Y. З іх:

* гаплагрупа А выяўленая ў Цэнтральнай і ўсходняй Азіі, а таксама сярод амерыканскіх індзейцаў;

 * гаплагрупа R - продак шэрагу распаўсюджаных груп, B, F, JT, P, а таксама HV, К і U, шырока прадстаўленых у Еўропе;

* гаплагрупа S выяўленая ў аўстралійскіх першабытнікаў;

* гаплагрупа W распаўсюджаная пераважна на захадзе Еўразіі;

 * гаплагрупа X1 выяўленая ў Паўночнай Афрыцы, а гаплогруппа X2 - у Еўропе, Сібіры і Амерыцы;

* гаплагрупа Y распаўсюджаная сярод ніўхаў і айнаў, а таксама, у невялікай колькасці, сярод карэйцаў, манголаў, каракаў, ітэльменаў, кітайцаў, японцаў, жыхароў Малайскага архіпелага і некаторых цюркскіх народаў.