ГЕРАДОТАВЫ НЕЎРЫ 

АНАТОЛЬ АЛЯКСЕЕВІЧ КЛЕСАЎ АБ ГАПЛАГРУПАХ

(Г.А.: Разгледзім яшчэ адну думку аб гаплагрупах.) Паколькі новыя веды ў ДНК-генеалогіі прыбываюць проста струменем, то і шматлікія важныя становішчы змяняюцца. Напрыклад, з часу становішча пра арыяў як "старажытнага народа, які прыйшоў 10-15 тысяч гадоў назад на землі паміж Донам і Волгай" ужо стала ясна, што продкі арыяў насамрэч прыбылі спачатку на Балканы, 12 з лішнім тысяч гадоў назад, на тэрыторыі сучасных Сербіі, Косава, Босніі, Македоніі, але перасоўваліся на захад сапраўды праз тэрыторыю сучасных Расіі і Украіны. Ужо адтуль 5-6 тысяч гадоў назад яны рушылі ў розныя бакі - і да Атлантыкі, і ў Скандынавію, і зваротна ў Расію-Украіну, аж да Урала і далей. Агульны продак сучасных рускіх славян жыў 4500 гадоў назад. Да паўднёвага Урала яны дайшлі 4000 гадоў назад, 3800 гадоў назад заснавалі там Аркаім (гэта - сучасная назва, не старажытная) і "краіну гарадоў", праз 200 гадоў Аркаім пакінулі і здзейснілі пераход у Індыю, прынясучы туды арыйскую (праславянскую) культуру, вераванні, міфы і паданні, якія цяпер вядомыя як індыйскія веды, і прынеслі туды сваю мову і свае славянскія (праславянскія, вядома) гаплатыпы. Іх цяпер маюць 16% індыйскіх мужчын, прыкладна 100 мільёнаў чалавек. І да 75% рускіх, "усходніх славян".(Г.А.: навуковы факт – па заключэнню прафесара Лімборскай беларусы бліжэй за ўсіх усходніх славян стаяць да народа продка усходніх славян і па заключэнню Баланоўскага самы блізкі народ да сорбаў, палякаў і славакаў). Продак у нас з індусамі адзін, той самы, які жыў 4500 назад на рускай раўніне ці ў стэпах поўдня Расіі. Нататка: вышэй - гэта нядаўняе даданне (жнівень 2008-га). Ніжэй - вытрымкі з форумных дыскусій і некаторых маіх артыкулаў па ДНК-генеалогіі.

Артыкул 1

Давайце так. Ні ў каго няма праўды ў канчатковай інстанцыі. Больш таго, і ў асяроддзеі арыяў мог зачасацца хтосьці з гаплагрупай R1b ці I1b, ды і з любой іншай. Але найболей несупярэчная сукупнасць дадзеных кажа пра тое, што арыйскія плямёны з пераважнай гаплагрупай R1a1,4000-3500 гадоў назад прыйшоўшыя ў Індастан, мелі свой пачатак ва Ўсходняй Еўропе, верагодна, паміж Дняпром-Донам і Урал-ракой (Г.А.: па маім дадзеным – поўдзень Беларусі і поўнач Украіны). Магчыма, і вышэй па плыні Волгі. Як вынік гэтага, арэал ад Польшчы да Урала і ад Прыбалтыкі (ледзь ніжэй) да Чорнага-Каспійскага мораў мае 50-80% гаплагрупы R1a1, вышэй усіх у свеце. (Г.А.: звярніце увагу, што ў гэты арэал уваходзіць і Беларусь). Што да арыяў і гаплагруп I (балканскай) і R1b (заходнееўрапейскай), то ў Індыі гаплагрупы I наогул практычна няма. Па дадзеных Сенгупты (артыкул 2006 года), ёсць усяго адзін I (I1c2) з 1097 тэстыраваных чалавек. Гаплагрупы R1b - усяго 29 чалавек, з іх 12 кітайцаў і японцаў, так што застаецца ўсяго 17 чалавек з гаплагрупай R1b. Для параўнання - з R1a1 там 168 чалавек. З 17 чалавек з гаплагрупай R1b - 8 чалавек пакістанцы з племя Хазара, у якіх гэтыя гаплатыпы (усе R1b2b) практычна аднолькавыя (сем з васьмі - базавыя), гэта значыць зусім нядаўнія, свежанькія. Іх агульны продак жыў нядаўна, усяго некалькі стагоддзяў назад. Крыніцы: dnatree.ru

 Артыкул 2

Што да гісторыі - там часцяком абракадабра. Справа ў тым, што аўтары не умеюць датаваць гаплатыпы, і атрымліваюць самыя фантастычныя дадзеныя. А часцей не атрымліваюць, а самі ўсё прыдумляюць, выдаючы жаданае за сапраўднае. У іх і R1b пры неандэртальцах у Еўропе бегала, і гаплатыпы баскаў маюцца 30-тысячагадовай даўніны (жадаў бы я ўбачыць гэтыя гаплатыпы баскаў хоць бы 10-тысячагадовай даўніны). І граветы, і арыньякі упярэмежку з гаплатыпамі, якія ніхто насамрэч не бачыў. Толькі што працаваў з артыкулам - гаплатыпы свежанькія, на вока відаць, што ім не больш 2-3 тысяч гадоў, а аўтар піша - разлічана, што 9 тысяч гадоў. І на старонку распісвае, як старанна, тысячы разоў ганялі вылічальную тэхніку метадам Монтэ-Карла і рабілі шмат ітэрацый. А на самі гаплатыпы, мабыць, не паглядзелі, таму што напісалі глупства. А ўзялі іншую серыю, відаць на вока, што старэй, а ў іх яны ўжо 4000 гадоў узростам. Усё наадварот. Так што на гісторыю па гаплатыпам у літаратуры пакуль не разлічвайце. Для таго мы тут і працуем рознабакова прафесійным калектывам, каб закласці асновы сувязі паміж гаплатыпамі і гісторыяй, лінгвістыкай, хімічнай кінэтыкай, міфалогіяй і яе разумнымі асновамі. Для гэтага і часопіс ствараем, які будзе шматпрофільным, але з абавязковай прывязкай да ДНК-генеалогіі. (заўв. - часопіс створаны, "Веснік Расійскай Акадэміі ДНК-генеалогіі", выйшлі чэрвеньскі і ліпеньскі выпускі 2008 года). Крыніцы: dnatree.ru

Артыкул 3

Па прыналежнасці да больш нядаўніх родаў, кожны ўзростам прыкладна 10-40 тысяч гадоў, габрэі ставяцца да дзесяці вытворным родам, ці як кажуць у ДНК-генеалогіі, субкладам J1, J2, E3b, R1b, R1a1, G, I, Q, K, R2. Тут іх парадак прыведзены ўжо па ацэнкавай колькасці габрэяў у гэтых родах, ад большай колькасці да меншай. Ёсць і зусім рэдкія выпадкі, амаль выпадковыя, нехарактэрныя для родаў габрэяў, мы іх тут абмяркоўваць не будзем. Наступнае важнае пытанне - а як даўно габрэі роду прыналежаць да дадзенага роду, у сваёй працягваючайся спадчыннасці па мужчынскай лініі, што вядзе ад патрыярха габрэяў нешта падобнае? Як глыбока ў часе цягнуцца спадчынныя ніткі ад сучасных габрэяў? Пагадзіцеся, ёсць розніца - гэта апошнія 200-300 гадоў, ці 10 тысяч гадоў? Менавіта таму ў дадзеным аповядзе так шмат увагі надаецца таму, як даўно жыў агульны продак сучасных габрэяў кожнага разгляданага роду. Дык вось, расчыняючы адразу карты і ломячы інтрыгу гэтага шматчасткавага апавядання, паведамлю, што продкі габрэяў у кожным з паказаных вышэй дзесяці родаў жылі прыкладна гэтулькі гадоў назад:

" J - 17500 гадоў

" J1 - 15500 гадоў

" K,T - 8500 гадоў

" E1b1b - 6800 гадоў

" J2 - 6000 гадоў

" R1b - 5000 гадоў

" I1 - 4100 гадоў

" G2 - 4000 гадоў

" G1 - 3600 гадоў

" I2 - 1400 гадоў

" R1a1 - 1350 гадоў

" Q - 675 гадоў

" R2 - 650 гадоў

" G2c - 575 гадоў

" I21b - 500 гадоў

Уласна, гэта і ёсць асноўныя высновы прадстаўленага аповяду-даследавання. Усё астатняе - што гэтыя гады фактычна азначаюць, як яны вызначаліся і на падставе чаго, і наколькі гэтым высновам можна давяраць. А для гэтага трэба спачатку зразумець, якія асноўныя становішчы ДНК-генеалогіі.

(...) Сніп, які даў гаплагрупу R1a у габрэяў - гэта ў значнай ступені "славянскі", але не толькі. Яго адносяць да старажытнага народа, які прыйшоў 10-15 тысяч гадоў назад на землі паміж Донам і Волгай, ці Урал-ракой. Адно з імёнаў гэтага народа - арыі, калі вынікаць індыйскім ведам. Гэтыя арыі не маюць нічога агульнага з "нардычнымі" арыйцамі нацыстаў. Яны, арыі, разнеслі сніп гаплагрупы R1a1 ад прычарнаморскіх і прыкаспійскіх стэпаў да Атлантыкі і Урала, Сібіры і Індастана, і на поўдзень аж да Месапатаміі, Апенін, Грэцыі і Егіпту, а таксама Ірана з Афганістанам. Найвышэйшая шчыльнасць гэтай гаплагрупы - Усходняя Еўропа, а менавіта ў Расіі, Польшчы, Украіне, Беларусі і, як ужо гаварылася вышэй, на некаторых тэрыторыях Сярэдняй Азіі (Кіргізія, Таджыкістан). Пытанне тое ж - як гэты сніп патрапіў да габрэяў і калі? Якім шляхам? Ад каго? Ад старажытных арыяў тысячагоддзі назад? Ад хазар? Ад славян? Гаплагрупа R1b з падгрупамі R1b1 і R1b1c - лічацца заходне-еўрапейскімі. Пытанні тыя ж - як даўно гэты сніп знаходзіцца ў габрэйскай супольнасці? Тысячы гадоў? Нядаўна? Ад свайго роду, магчыма, яшчэ да фармавання габрэяў як народа? Ці ў выніку інвазіі, так бы мовіць? Гаплагрупа G - адна са старых, з'явілася на усходзе Ірана, ці ў падножжаў Гімалаяў на тэрыторыі сучасных Пакістану ці Індыі. Гэта адносна рэдкая гаплагрупа, і крыніцы яе ў габрэяў пакуль невыразныя. Натуральна, лёгка зваліць на хазар, як і ўсе астатнія "неартадаксальныя" гаплагрупы ў габрэяў, што звычайна і робяць, не турбуючы сябе доказамі. Гаплагрупа I сустракаецца ў вялікіх колькасцях на Балканах (як падгрупа I1b) і на поўначы Еўропы (як падгрупа I1a). Разам з R1b яна ахоплівае пераважную большасць заходнееўрапейцаў і цэнтральна-еўрапейцаў. Гаплагрупа Q назіраецца у сібірскіх народаў і ў амерыканскіх індзейцаў, трохі ў Сярэдняй Азіі і ў еўра-азіяцкіх стэпах сярод цюркамоўных народаў. Хазары? Гаплагрупа K і яе падгрупа K2, сустракаемыя ў габрэяў, адносна рэдкія. Гэта - так званая еўразійская гаплагрупа і яе даччыная, часцей сустракаемая на Міжземнамор'і, паўночна-усходняй Афрыцы і Блізкім Усходзе, а таксама на поўдні Іспаніі і Францыі. Звычайна пры гэтым згадваюць, што Томас Джэферсан, трэці прэзідэнт ЗША, меў гаплагрупу K, але ніхто не ведае, якім чынам гэта рэдкая гаплагрупа патрапіла ў яго ДНК. Гаплагрупа R2 - наогул індыйская. Як апынулася ў габрэяў? Як і калі? Можа, яна ў габрэяў нават яшчэ больш старажытная, чым у індыйцаў? Як пазнаць? Крыніцы: berkovich-zametki.com

Артыкул 4

Сярод габрэяў гаплагрупа R1a1 сустракаецца з чашчынёй паміж 7% і 10%. Гаплагрупа R1a1 (сніп М17) аб'ядноўвае гаплатыпы нашчадкаў старажытнага роду, які прыйшоў на землі паміж Дняпром і Волгай, і, магчыма, Урал-ракой 10-15 тысяч гадоў назад. Паводле сучасных уяўленняў, яны першыя прыручылі каня, вынайшлі вазы і ўжылі верхавую язду, і таму надзвычай хутка (па гістарычных мерках) распаўсюдзіліся на ўсход да Ўсходняй Сібіры, на захад да Атлантычнага акіяна, на поўдзень да Блізкага Ўсходу і Егіпту, а затым увайшлі з заходняй часткі ў Персію і Афганістан, і з поўначы ў Індастан - пад імем арыяў, як апісана ў ведах. Тым самым гэты род і іх нашчадкі распаўсюдзілі гаплатыпы гаплагрупы R1a1 на велізарныя тэрыторыі, але максімальныя іх чашчыні ў наш час назіраюцца на ўсходзе Еўропы - у Расіі (да 70%), Украіне, Беларусі, Польшчы, а таксама на шляхах усходняга крыла гэтага роду - па дарозе з Урала ў Індыю - у Кіргізіі, Таджыкстане (да 50-70%), у даліне Паміра, якая вядзе ў Індыю (паселішчы народнасці ішкашым - да 70%), і ў самай Індыі (прыкладна 20-30% гаплагрупы R1a1 ад усяго насельніцтва Індыі). У Заходняй Еўропе гаплагрупа R1a1 сустракаецца ад 4-8% у Галандыі і Англіі да 17-20% у Даніі, Швецыі, Ісландыі. Пабудова агульнага дрэва гаплатыпаў R1a1 паказвае, што габрэі групуюцца на адной галіне, ушчыльную адзін да аднаго. Стылізавана іх становішча на дрэве (67-маркерным, з тонкай структурай гаплатыпаў) адносна падставы роду паказана на мал. 1. Насамрэч падстава дрэва сыходзіць на 8-10 тысяч гадоў назад, а галіна ашкеназі - прыкладна на паўтары тысячы гадоў назад, як будзе далей паказана.

Мал. 1. Дрэва 67-маркерных гаплатыпаў гаплагрупы R1а1. Пабудавана Паўлам Шваравым па дадзеных баз YSearch і FamilytreeDNA. У выбарцы - 226 гаплатыпаў. Як паказваюць разлікі па 6-маркерным дрэву (мал. 2 і 3), час з'яўленне габрэяў на дрэве R1a1 - 54 пакаленні назад, 650-е гады нашай эры. 7-е стагоддзе. Ізноў часы Бустэная, хоць Бустэнай тут быццам бы не прычым, іншая гаплагрупа. Выпадковасць? Ці Бустэнай сапраўды не пры чым, а меў месца агульны дэмаграфічны выбух у 7-м веку нашай эры ў асяроддзі габрэяў розных гаплагруп? Хазары? І - наступная траса ў Еўропу, у Англію, Іспанію, Італію, Францыю, Партугалію, затым у Нямеччыну, Польшчу, Літву, Беларусь, Расію? Ці Бустэнай з нашчадкамі далекі выкід традыцыйнай для габрэяў гаплагрупы J1 (гаплатып 12 каленаў ізраілевых), і ў той жа час усходнееўрапейскія габрэі далі выкід нованабытай гаплагрупы R1a1? У любым выпадку, аналіз гаплатыпаў паказвае, што пранікненне гаплагрупы R1a1 у асяроддзі габрэяў адбылося ўжо пасля падзелу на галіны сефардаў і ашкеназі. Так што карціна процілеглая таму, што назіралася для нашчадкаў (меркавана) Бустэная.

Мал. 2. Дрэва 6-маркерных гаплатыпаў габрэяў гаплагрупы R1а1. Пабудавана па дадзеных Бехара (2003). У выбарцы - 42 гаплатыпа. Продак габрэяў гаплагрупы R1a1 меў наступны гаплатып 16-12-25-10-11-13, што нядзіўна. Гэта - самы папулярны цяпер ва Ўсходняй Еўропе гаплатып, а раней яго доля была яшчэ больш, паколькі быў менш муціраваны. Ён не толькі быў тыповы ў славян, але і прадстаўнікі старажытнай андронаўскай культуры яго таксама мелі. Нядаўнія раскопкі і ідэнтыфікацыя гаплатыпа андронаўца, які жыў на поўдні Урала 3-4 тысячагоддзі назад, паказалі гаплагрупу R1a1 і гаплатып 16-Х-25-11-11-13. Паколькі для R1a1 другі маркер тут за рэдкім выключэннем мае алель 12, то андронаўскі гаплатып - 16-12-25-11-11-13 тыповы "арыйскі", усходне-еўрапейскі. У няпоўным 12-маркерным фармаце гаплатып андронаўца такі:13-25-16-11-11-14-X-Y-10-14-11-32. Параўнайце з базавым гаплатыпам габрэяў гаплагрупы R1a1, вызначаным па 12-маркерным гаплатыпам: 13-25-16-10-11-14-12-12-10-13-11-30. Ён цалкам блізкі па будынку, асабліва калі ўлічваць, што андронаўскі гаплатып адзінкавы, ніякай статыстыкі.

Мал. 3. Дрэва 6-маркерных гаплатыпаў габрэяў гаплагруп R1a і R1а1. Выбарка з камерцыйнай базы дадзеных YSearch, Клесаў, 2007. У выбарцы - 44 гаплатыпа. Рэзюмуючы, адзначым, што гаплагрупа R1a1 пракралася ў габрэйскую супольнасць хутчэй за ўсё праз левітаў, 1400 гадоў назад. Яна сустракаецца толькі зрэдку ў габрэяў, якія завуць сябе каэнамі і ізраэлітамі, але пераважае ў тых, хто адносіць сябе да левітаў. Гаплатып групы R1a1 у габрэяў зусім тыповы для ўсходніх славян - рускіх, палякаў, літоўцаў, украінцаў, беларусаў. Нельга выключыць і хазарскі шлях гэтага гаплатыпа і гаплагрупы, але акрамя падыходных часавых тэрмінаў іншых доказаў няма. Для даведкі, тая ж гаплагрупа ў Індыі - апублікавана 163 індыйскіх гаплатыпа R1a1, з іх 24 базавых гаплатыпа -15-12-25-10-11-13 мае ўзрост 150 пакаленняў, ці прыкладна 3750 гадоў. Такім чынам, пры расшыфроўцы агульнага продка R1a1 па гаплатыпам ашкеназаў базавы гаплатып меў выгляд 16-12-25-10-11-13. Продак - 54 пакаленні назад па долі базавых гаплатыпаў, і 54.6 (калі быць да абсурду дакладным) - па мутацыях. Гэта па "навуковай" выбарцы, з артыкула, 42 гаплатыпа. Па "камерцыйнай" базе дадзеных (44 гаплатыпа) - тыя ж вынікі. Базавы: 16-12-25-10-11-13 ці ў 12-маркерным варыянце 13-25-16-10-11-14-12-12-10-13-11-30. Агульны продак - тыя ж 54 пакаленні назад, прыкладна 1350 гадоў. Як ні круці - увесь нядаўні час, наша эра. Славяне, хазары, ці штосьці падобнае. Паколькі па адрывістых звестках вядома, што арыі хадзілі на Блізкі Усход, то цікава зірнуць на гаплагрупу R1a1 у карэнных жыхароў Блізкага Усходу. Калі ёсць - то вельмі можа быць, што яна сапраўды ад арыяў, толькі трэба паглядзець час агульнага продка. А хто карэнныя жыхары? Ясна, хто - бедуіны, палестынскія арабы, курды-мусульмане і габрэі-ашкеназі, жывучыя ў Ізраілі. Паколькі габрэі - рэпатрыянты, то яны маглі прынесці туды R1a1 з Еўропы, у выглядзе гаплатыпаў, апісаных вышэй. Глядзім на апублікаваныя гаплатыпы, іх трохі, усяго 33 ва ўсіх чатырох груп карэнных жыхароў Бліжняга Усходу. Апынулася, два віды базавых гаплатыпаў. Адзін - амаль усе ад ашкеназі (пяць з сямі), той самы, знаёмы 16-12-25-10-11-13. А другі - ва ўсіх патроху, але дамінуе ў курдаў-мусульман: 17-12-25-11-11-13. Прыкладны разлік па адных ашкеназі з гэтай выбаркі (5 базавых з 10 гаплатыпаў) даў па долі базавых гаплатыпаў 72 пакаленні да агульнага продка, ці прыкладна 1800 гадоў. А па мутацыях (8 мутацый) - 83 пакаленні, прыкладна 2100 гадоў. Гэта значыць у цэлым пачатак нашай эры. Але значна лепшую статыстыку паказваюць дадзеныя па часах жыцця продка 1400 гадоў назад. А астатнія (23 гаплатыпа) далі 160 пакаленняў да продка (4000 гадоў назад). Ізноў арыйскія часы. Яшчэ да таго, як іх іншае крыло канчаткова ў Індыю сышло. Падводзім вынік па гаплатыпам продкаў R1a1: У Еўропе у ашкеназі - нашай эры, прыкладна 1400 гадоў назад, падобны на ўсходнееўрапейскі, нашчадкі арыяў 16-12-25-10-11-13, у Індыі - гаплатып арыяў, 3750 гадоў назад 15-12-25-10-11-13, на Блізкім Усходзе - мабыць, тых жа арыяў, 4 тысячы гадоў назад 17-12-25-11-11-13. Тут "арыі" - умоўнае найменне, за адсутнасцю лепшага, старажытнага роду, які засяляў Усходнюю Еўропу паміж 12 і 3 тысячамі гадоў назад, і меўшага гаплагрупу R1a1, і што працягвае засяляць і цяпер. Іх сувязь са шматлікімі народнасцямі таго часу і прыкладна тых жа месцаў застаецца ў навуцы непрапрацаванай. А калі выказацца больш прама - то проста невядомай. Але тое, што тую ж гаплагрупу маюць да 75% жыхароў Расіі, па шматлікіх незалежных выбарках - гэта факт. Як і тое, што яе маюць да 7-10% габрэяў. Крыніцы: berkovich-zametki.com