ГЕРАДОТАВЫ НЕЎРЫ 

БЕЛАРУСКАЯ ГРАМАТЫКА ТАРАШКЕВІЧА 1929

З пляцоўкі Вікіпедыя.

"БЕЛАРУСКАЯ ГРАМАТЫКА ДЛЯ ШКОЛ", школьная граматыка беларускай мовы, апрацаваная Б. Тарашкевічам (1928) і выдадзеная ў Вільні (1929).

Граматыка з’яўлялася пятым у Заходняй Беларусі, значна[1] пераробленым і пашыраным, выданнем школьнай граматыкі Тарашкевіча, выдадзенай у 1918 годзе (Гл. таксама: Беларускія граматыкі Лёсіка).

Змяненні і дапаўненні, унесеныя Тарашкевічам, не ўлічвалі пастановаў, зробленых Беларускай Акадэмічнай Канферэнцыяй (1926)[1].

Разам з тым, аўтар лічыў, што праблемы "акання" і "правапісу чужаземных слоў" усё яшчэ застаюцца спрэчнымі[1]. Граматыка складалася з двух раздзелаў-"колаў", азнаямляльнага (56 параграфаў) і навучальнага (106 параграфаў) характараў.

Адметнасці

Упершыню[2] ў беларускую граматыку быў уведзены нарматыў на беларускі лацінскі алфавіт[3] — з выкарыстаннем "Ł" (гук [л]), "Č", "Š", "Ž" (шыпячыя гукі), "W" (гук [в]).

Выбухны гук г узгадваўся як такі, што "...сустракаецца рэдка і ў беларускім пісьме азначаецца літарай г з коскай над ёй з правага боку г’"[4] Прапаноўваўся варыянт запісу падвойнага мяккага гуку [дз'] у выглядзе "ддз"[5].

Ацэнкі

Я. Станкевіч адзначыў, што ў 5-м выданні сэнс шэрагу правілаў стаў процілеглым[6] у параўнанні з першымі чатырма, і адзначыў як адмоўнае тое, што Тарашкевіч не даў навуковых тлумачэнняў да сваіх развязанняў спрэчных пытанняў беларускай граматыкі, ані ў першых чатырох, ані ў пятым выданні.

Наогул, гэтую граматыку Тарашкевіча Станкевіч адзначыў як маючую шмат русізмаў, паланізмаў і варварызмаў, скрытыкаваў няўдалую (і нават пагоршаную) граматычную тэрміналогію.

Зноскі

1.  1,0 1,1 1,2 Б. Тарашкевіч. Прадмова // Беларуская граматыка...

2.  Станкевіч, С.168.

3.  У 46-м параграфе азнаямляльнага кола. Беларуская граматыка, С.49—51.

4.  Беларуская граматыка, С.49.

5.  Беларуская граматыка, С.121.

6.  Станкевіч, С.142.

Літаратура

• Б. Тарашкевіч. Беларуская граматыка для школ. - Вільня : Беларуская друкарня ім. Фр. Скарыны, 1929 ; Мн. : «Народная асвета», 1991 [факсімільн.]. - Выданне пятае, пераробленае і пашыранае.

• Я. Станкевіч. Б. Тарашкевіч. Беларуская граматыка для школ // Ян Станкевіч. Збор твораў у двух тамах. Т. 1. - Мн.: Энцыклапедыкс, 2002. ISBN 985-6599-46-6. С.141—169.

Крыніца: http://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0_1929