МУСЦЬЕРСКАЯ КУЛЬТУРА
Мусцьерская культура, мусцьерская эпоха - найболей позняя эпоха старажытнага палеаліту, якая шла за ашэльскай культурай (эпохай) і змяняецца культурамі позняга (верхняга) палеаліту. Шматлікімі даследнікамі вылучаецца пад назовам "сярэдні палеаліт".
Каменнае скрэбла
Упершыню вызначана Г. Марцілье ў канцы 60-х гг. XIX ст. і названа па пячоры Ле-Мусцье (Le Moustier) на паўднёва-захадзе Францыі (дэпартамент Дардонь). Распаўсюджана ў Еўропе (да Поўд. ад 54° паўночнай шыраты), на поўначы Афрыкі, Блізкім Усходзе і ў Сярэдняй Азіі. Геалагічна датуецца верхнім плейстацэнам, канцом рыс-вюрмскага міжледніковага перыяду і першай паловай апошняга (вюрмскага) абляднення Еўропы. Помнікі позняй Мусцьерскай культуры ў Еўропе датуюцца радыёвуглеродным метадам 53-33-м тыс. да н. э.; узнікненне ж яе, верагодна, ставіцца да 100-80-му тыс. да н. э. Для мусцьерскай тэхнікі апрацоўкі каменя характэрныя дыскападобныя і аднапляцовачныя нуклеусы (ядрышча), ад якіх адколваліся даволі шырокія адшчэпы, ператвараемыя з дапамогай аббіўкі па баках у розныя прылады (скрэблы, востраканечнікі, свердзелы, нажы і т. д.). Апрацоўка косткі развіта слаба. Маецца шмат разнавіднасцяў Мусцьерскай культуры, якія нярэдка распаўсюджаныя на адных і тых жа тэрыторыях. Носьбітамі Мусцьерскай культуры былі неандэртальцы. Яны жылі ў пячорах і пад адчыненым небам, часам у жыллі, збудаваных з буйных костак маманта і шкур, займаліся паляваннем на мамантаў, пячорных мядзведзяў і інш. жывёл, а таксама збіральніцтвам. Пахаванні неандэртальцаў сведчаць аб зараджалых рэлігійных вераваннях.